تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی

منابع تاریخی مربوط به مطالعه استفاده از گیاهان دارویی:

قدیمی ترین شواهد کتبی استفاده از گیاهان دارویی برای تهیه داروها، بر روی یک تخته سنگ رُس سومری از ناگپور، در حدود 5000 سال پیش یافت شده است. این گروه شامل 12 دستور العمل برای آماده سازی داروها بودکه رجوع به بیش از 250 گیاهان مختلف مانند خشخاش، بنگ دانه، و مهر گیاه و آلکالوئید داشت .

کتاب چینی" در ریشه ها و چمن ها "به نام “Pen T’Sao,” نوشته شده توسط امپراتور " شن نانگ" در حدود 2500 پیش از میلاد، با 365 داروها (قطعات خشک گیاهان دارویی)، که بسیاری از آنها حتی امروزه استفاده می شوند برخی از آنها: کافور ، کوشاد زرد بزرگ، جینسنگ، علف هرز جیمسون، پوست دارچین، و افدرا می باشند

کتاب هندی مقدس به نام " وداس" به درمان با گیاهانی که در آن کشور فراوان است اشاره کرده است. گیاهان ادویه متعددی که امروزه استفاده می شود از هند سرچشمه می گیرند مثل: جوز، فلفل، میخک، و غیره...

کتاب اربس پاپیروس که در حدود 1550 سال قبل از میلاد نوشته شده است، نشان دهنده مجموعه ای از 800 نسخه با اشاره به 700 گونه گیاهی و داروهای مورد استفاده برای درمان از جمله انار، گیاه روغن کرچک، آلوئه، سنا، سیر، پیاز، انجیر، بید، گشنیز، درخت عرعر و غیره است.

با توجه به کتاب مقدس انجیل و کتاب مقدس یهودی تلمود، در مراسم های مختلف درمان، ازگیاهان معطر مانند مورد و عود استفاده می شد.

حماسه ایلیاد و ادیسه هومر ،که حدود 800 سال قبل از میلاد ایجاد شد ، به63 گونه گیاهی دارویی از ، شهر 'مسین'یونان قدیم ، Minoanو مصر اشاره شد. برخی از اسامی گیاهان از اشخاص گرفته شدند مثلا با توجه به اینکه معتقد بودند گیاهان جنس درمنه ، که برای بازگرداندن قدرت و حفظ سلامت مناسب است، نام آن ازکلمه یونانی آرتمیس به معنی "سلامت "مشتق شده است.

آثار بقراط (459-370 قبل از میلاد) شامل 300 گیاهان دارویی طبقه بندی شده توسط عمل فیزیولوژیکی است مانند: افسنطین و centaury علیه تب مورد استفاده قرار گرفت سیر در برابر انگل روده. تریاک، بنگ دانه، تاجریزی به عنوان مواد مخدر مورد استفاده قرار گرفت.

Theophrast ( 287-371قبل از میلاد) علم گیاه شناسی رابا کتاب های خود

De Causis Plantarium”— Plant Etiology and “De Historia Plantarium”—Plant History بنیان گذاری کرد. او در کتاب ها، یک طبقه بندی از بیش از 500 گیاهان دارویی شناخته شده در آن زمان ایجاد کرد.در این میان، به دارچین، ریزوم زنبق، خربق سفید کاذب، نعناع، انار، هل، خربق سفید معطر، ، و غیره اشاره شده است.لقب "پدر گیاه شناسی،" برای طبقه بندی و شرح گیاهان دارویی به او داده شد.

برجسته ترین نویسنده گیاهان دارویی در تاریخ باستان، Dioscorides است.که به عنوان یک پزشک نظامی و داروشناس ارتش نرو، با ارتش روم سفر کرد و گیاهان دارویی آن مکان ها را مورد مطالعه قرار داد. و لقب پدر دارو شناسی (فارماکوگنوزی) به او داده شد. حدود 77 میلادی او " De Materia Medica را نوشت که" این کار کلاسیک تاریخ باستان، چند بار ترجمه شده، که مقدار زیادی اطلاعات از گیاهان دارویی که مواد اولیه پزشکی تا اواخر قرون وسطی و رنسانس را تشکیل می دهند را به خواننده می دهد. از مجموع 944 داروی توصیف شده، 657 منشاء گیاهی دارند، که ظاهرآن، محل، نحوه جمع آوری، و آماده سازی دارویی، و اثر درمانی آنها توصیف شده است.علاوه بر این به شرح گیاه، نام در زبان های دیگر همراه با محلات که در آن آنها میروید پرداخته است .

بهترین گیاهان دارویی از نظر دیوسکوریدس عبارتند از: بید، بابونه، سیر، پیاز، مرداب گل خطمی، پیچک، گزنه، مریم گلی، گشنیز، جعفری، پیاز دریایی، و خربق سفید کاذب .

بابونه ، برای درمان زخم، گزش، سوختگی و زخم، سپس از آن برای پاکسازی و شستشوی چشم ها، گوش ها، بینی، و دهان استفاده می شود.با توجه به ویژگی ضد نفخ خفیف آن، به خصوص برای استفاده کودکان مناسب است. دیوسکوریدس پنداشته است که "گل، ریشه و کل گیاه آن در تسریع قاعدگی، انتشار جنین و ترشح ادرار و سنگ، به شرطی که استفاده از آنها به صورت تزریق یا در حمام " باشد موثر است.این باور نادرست بعدها میان رومیان و اعراب پراکنده شد، از این رو نام لاتین بابونه از دو واژه: دلالت مادر" مادر "، یعنی ماتریس، دلالت 'رحم مشتق شده است.

پلینی سالمند ، معاصر با دیوسکوریدس ، در سراسر آلمان و اسپانیا سفر کرد و در مورد حدود 1000 گیاهان دارویی در کتاب خود به نام" تاریخ طبیعت" نوشت. در کتابهای پلینی و دیوسکوریدس تمام دانش گیاهان دارویی آن زمان، گنجانیده شده است.در قرون وسطی، مهارت شفا، کشت گیاهان دارویی، و آماده سازی داروها به صومعه منتقل شد .درمان آنها بر اساس16 گیاهان دارویی بود ، که پزشکان راهب معمولا آنها را در داخل صومعه می کاشتند برخی از آنها شامل: مریم گلی، رازیانه، نعناع، دانه یونانی، مرزه و غیره بود.

چارلز بزرگ (742 -814 قبل از میلاد)، بنیانگذار مدرسه مشهور پزشکی در سالرنو، دستور داد تا گیاهان دارویی را در زمین های دولتی بکارند. حدود 100 گیاهان مختلف نقل شده، تا به امروز مانند مریم گلی، پیاز دریایی، زنبق، نعناع، خشخاش، گل خطمی مرداب، مورد استفاده قرار گرفته اند.امپراتور بزرگ به خصوص از گیاه "مریم گلی "قدردانی بسیار می کرد.نام لاتین مریم گلی ازیک کلمه لاتین قدیمی(salvare) به معنی "نجات، اشتقاق شده است. حتی امروزه، گیاه مریم گلی در همه صومعه کاتولیک اجباری است.

عرب ها گیاهان زیادی را برای دارو درمانی معرفی کردند، که عمدتا بیشتر آنها را از کشور هند وارد می کردند. عرب ها ،آلوئه ورا، تاجریزی کشنده، بنگ دانه، قهوه، زنجبیل، زعفران، زردچوبه، فلفل، دارچین، سرما خوردگی، سنا، و غیره استفاده می کردند. برخی داروها با اثر قوی با داروهای با اثر خفیف جایگزین شدند، به عنوان مثال، برگ سنا به عنوان یک ملین ملایم به جای فرفیون مورد استفاده قرار گرفت.

حاصل سفرهای مارکوپولو (1254-1324) در مناطق استوایی آسیا، چین، ایران و کشف امریکا (1492)، وسفرهای اسکو د گاما به هند (1498)، گیاهان دارویی است که به اروپا آورده شده است . باغ گیاه شناسی در سرتاسر اروپا پدید آمد، و برای کشت گیاهان دارویی داخلی و آنهایی که از دنیای قدیم و جدید وارد میشدند تلاش زیادی به حاصل آمد. با کشف آمریکا، صنعت گیاهان با تعداد زیادی از گیاهان دارویی جدید غنی سازی شد ، مانند: درخت گنه گنه، اپیکا، کاکائو، برگ توتون هندی، جالاپا، وانیلی، توتون، فلفل قرمز، و غیره . پوست درخت گنه گنه به سرعت در کشورهای انگلستان، فرانسه، و آلمان گسترش پیدا کرد.

پاراسلیوس (1493-1541) یکی از طرفداران داروهای شیمیایی برگرفته از گیاهان خام و مواد معدنی بود. بر اساس اعتقاد محکمش همیشه میگفت که خداوند متعال علامت خودش را برروی داروهای شفابخش که هر کدام برای بیماری های خاص تعیین شده ،نشانگذاری کرده است. به عنوان مثال، haselwort یادآور کبد است، بنابراین، باید برای بیماریهای کبدی مفید باشد، مخمر سنت جان برای درمان زخم ها و نیش زدگی مفید است.

در حالی که مردم قدیم، گیاهان دارویی را به شکل سادۀ دارویی یعنی تزریق استفاده می کردند. در قرون وسطی، و به ویژه بین قرن شانزدهم و هیجدهم، تقاضا برای داروهای مرکب افزایش یافت. داروهای مرکب گیاهی متشکل از داروی حیوانی و گیاهی بود. اگر پادزهر دارو از تعدادی از گیاهان دارویی، حیوانات نادر و مواد معدنی تولید می شد، آن دارو ارزش بسیار بالایی داشت و گران به فروش می رسید.

در قرن 18، لینه (1707-1788) در کار خود طبقه بندی گونه های شرح داده شده تا آن زمان و شرح مختصری از آن ها ارائه داد. گونه ها را بدون در نظر گرفتن اینکه آیا برخی از آنها قبلا در جایی توضیح داده شده اند نام گذاری و توصیف کرد. برای نامگذاری، یک سیستم چند جمله ای به کار گرفته شده بود که در آن حرف اول جنس را نشان می داد در حالی که عبارت چند جمله ای باقی مانده ویژگی های دیگر گیاه را توضیح داد . لینه سیستم نامگذاری را به یک سیستم دو جمله ای تغییر داد. که شامل 2 بخش : اول نام جنس با حرف اول بزرگ، و نام گونه، با حرف اول کوچک بود.

اوایل قرن 19 نقطه عطفی در دانش و استفاده از گیاهان دارویی بوده است. این کشف، اثبات و جداسازی آلکالوئیدها از خشخاش (1806)، اپیکا(عرق الذهب) (1817)، گنه گنه (1820)، انار (1878)، و دیگر گیاهان، پس از آن جداسازی گلیکوزیدها بود، که نشانگر آغاز داروسازی علمی است . با ارتقاء روش های شیمیایی، مواد فعال دیگر از گیاهان دارویی نیز مانند تانن، saponosides ، روغن های اتری، ویتامین ها، هورمون ها، و غیره کشف شد. در قرن نوزدهم ، آلکالوئیدها، و گلیکوزیدهای جدا شده به شکل خالص به طور فزاینده ای جایگزین داروهای جدا شده از آنها ، شد . با این حال، به زودی معلوم شد که اگر چه عمل آلکالوئیدهای خالص سریع تر بود، اما عمل داروهای آلکالوئید کامل و طولانی مدت بود

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ،یک خطر بزرگ در مورد محو شدن درمان با گیاهان دارویی بوجود آمد. بسیاری از نویسندگان نوشتند که داروهای به دست آمده از گیاهان شامل کمبودهای بسیاری به دلیل عملکرد مخرب آنزیم ها هستند، که باعث تغییرات اساسی در طول فرآیند خشک کردن گیاهان دارویی می شد. اثر شفا گیاهان دارویی به طریقۀ خشک کردن آنها بستگی داشت.در اوایل قرن بیستم ، پیشنهاداتی برای تثبیت کردن گیاهان دارویی تازه ،به خصوص گیاهانی با اجزای ناپایدار داده شد. علاوه بر این، تلاش زیادی در جهت مطالعه شرایط تولید و کشت گیاهان دارویی به عمل آمد.

در عصر امروز، تقریبا تمام کتابهای رسمی گیاهان دارویی در جهان ، گیاهان با ارزش بالای دارویی را تجویز می کنند. کشور بریتانیا، روسیه، آلمان هر کدام برای خود کتاب رسمی گیاهان دارویی جداگانه دارند. عملاً هنوز هم ، داروهای غیر رسمی با تعداد خیلی بالاتر استفاده می شود. کاربرد آنها مبتنی بر تجربیات طب محبوب (طب سنتی و مردمی) و یا بر اساس تحقیقات جدید علمی و نتایج تجربی (طب مرسوم) است. بسیاری از گیاهان دارویی از طریق خود بیمار یا بر اساس توصیه پزشک یا داروساز استفاده می شود. آنها به طور مستقل و یا از ترکیب با داروهای مصنوعی (طب مکمل ) استفاده می شود. به خاطر درمان مناسب و موفقیت اعمال شده، دانش از تشخیص دقیق بیماری و همچنین گیاهان دارویی، یعنی اثر دارویی تک تک اجزای آنها ضروری است.

بر اساس قانون جدید داروها و تجهیزات پزشکی مورخ سپتامبر 2007 و مصوب در جمهوری مقدونیه،از قطعات خشک یا گاهی اوقات از گیاهان دارویی تازه (مواد گیاهی) ممکن است برای آماده سازی داروهای گیاهی، محصولات گیاهی فرآوری شده، و داروهای سنتی گیاهی استفاده بشود. مواد گیاهی نیز ممکن است برای تولید داروهای هومیوپاتی، که مندرج در قانون فعلی است استفاده شود. در جمهوری مقدونیه آماده سازی گیاهی بدون نسخه پزشکی توزیع می شود.

نتیجه گیری:

در زمانهای بسیار قدیم ، مردم برای پیدا کردن داروها جهت تسکین درد و درمان بیماری های مختلف تلاش زیادی می کردند. در هر دوره ای، هر قرن پی در پی از توسعه بشر وتمدن پیشرفته او، به خواص درمانی برخی از گیاهان دارویی شناخته شده، اشاره می کند، و نسل به نسل منتقل میشود. مزایای یک جامعه به جامعۀ دیگری ، به روز رسانی خواص قدیمی، امکانات جدید کشف شده ،همه و همه تا به امروز منتقل شده است. علاقه دائم و همیشگی مردم به گیاهان دارویی ، باعث استفاده و پردازش مدرن و پیچیدۀ آنها درعصر امروز شده است.

منبع:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov

نظرات شما عزیزان:

سیّد میلاد جعفری